Yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi, eşlerden birinin ölümü, başka bir mal rejiminin kabulü, mahkemece evliliğin iptal veya boşanma sebebiyle sona erdirilmesi veya mal ayrılığına geçilmesine karar verilmesi hallerinde sona erecektir. Yasal mal rejiminin sona ermesinin doğuracağı en önemli sonuç ise sona eren bu mal rejiminin tasfiyeye tabi tutulabilir hale gelmesi olacaktır. Mal rejiminin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde eşlerin edinilmiş mallarının değerinin belirli kurallar çerçevesinde tespit edilmesini ve diğer eşe tespit edilen bu değerin kural olarak yarısı oranında bir katılma alacağının tanınmaktadır.
Katılma Alacağının Tespti
Katılma alacağının miktarının belirlenebilmesi için, mal rejimine ilişkin hükümlerin öngördüğü tespit ve hesaplamaların yapılması, diğer bir deyişle, tasfiye işleminin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. TKM‟nın yürürlükte olduğu dönemde; eşin katkısı para, mal ve emek şeklinde olabilir. Katkı, örneğin kadının ziynet eşyalarını bozdurarak kocanın malvarlığının edinilmesinde, iyileştirilmesinde veya korunmasında kullanması şeklinde de olabilir. Eşin, diğer eşin işyerinde evlilik birliğinin kendisine yüklediği katkıda bulunma borcunu (TKM m. 190) aşacak şekilde çalışması da katkıya örnektir.
Edinilmiş Mal
TMK m. 230‟da bir malın edinilmesi, korunması veya iyileştirilmesi sırasında bir eşin edinilmiş malına diğer eşin kişisel malvarlığına giren maddi bir değerle (örneğin; mal ve para gibi) ya da emeği ile bir katkıda bulunduktan sonra ortaya çıkan değer artışı ve azalışlarının alacağın varlığını belirlemede göz önünde tutulmaması gerekir. TMK‟ya göre göre eşler, aksine bir düzenleme yapmadıkları takdirde edinilmiş mallara katılma rejimine tabidir. Bu rejim içerisinde edinilmiş olan malvarlığı değerlerinde (eklenecek değerler ve denkleştirmeler hesaplandıktan sonra) ortaya çıkan artık değerin yarısına katılma alacağı denilmektedir. TMK m. 219‟a göre; eşlerden birinin, mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği mal varlığı değerleri edinilmiş maldır.
Kişisel Mal
Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşyalar, mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri, manevî tazminat alacakları, kişisel mallar yerine geçen değerler kanun gereği edinilmiş maldır, ancak edinil mallar bunlardan ibaret değildir. Eğer eşlerden biri yüklenici ise; tıpkı olağan bir çalışma gibi, mal rejimi devam ederken, çalışmasının karşılığı elde ettiği kazanımlar tasfiyeye edinilmiş mal olarak dâhil olacaktır. Sözleşme evlilik öncesi ise kazanımlar kişisel mal olacaktır.
Sözleşme Tarihine Göre Edinilmiş Ve Kişisel Mal
Yargıtay bir kararında evlilik birliği devam ederken imzalanan sözleşmede davalı eşin yüklenici olup bir bina tamamlayarak bağımsız bölümlere hak kazandığı bir olayda, yüklenicinin tüm sermayesini ve inşaat gerekli tüm harcamaları babasının karşılaması savunmasına rağmen, sözleşme sonunda ortaya çıkan taşınmazları evlilik döneminde elde edildiğinden edinilmiş mal saymıştır. Bir malvarlığının ya da alacak hakkının edinilmiş mal sayılabilmesi için mal rejimini devamı esnasında edinilmiş olması gerekir. Mal rejimi başlamadan önce ya da tasfiye tarihinden sonra edinilen mal veya haklar edinilmiş mal değildir. Eşlerden biri hangi yolla edinirse edinsin, eğer inşaatın yapılacağı arsaya mal rejiminin başlangıcından önce sahip olmuşsa arsa kişisel maldır. Bir mal varlığının ya da alacak hakkının edinilmiş mal sayılabilmesi için mal rejimini devamı esnasında edinilmiş olması gerektiğini yukarıda izah etmiştik. Yüklenici ile yapılan kat karşılığı inşaat sözleşmelerinde alacak hakkı sözleşmenin yapıldığı anda doğmaktadır. Bu sebeple; sözleşmenin evlilikten önce imzalanması durumunda paylaşıma dâhil olmayacağını, kişisel mal sayılacağını yukarıda ifade etmiştik. Mersin Avukat olarak Mersin Boşanma Avukatı ve Mersin Ceza Avukatı ve Mersin İş Avukatı hizmeti vermekteyiz.